در دنیای پرشتاب امروز، تامین تمامی نیازهای بدن تنها از طریق رژیم غذایی دشوار شده است. اینجا است که انواع مکمل های غذایی به عنوان یاری‌رسانان سلامت پا به میدان می‌گذارند. این ترکیبات غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی، گیاهان دارویی و …، نه تنها کمبودهای تغذیه‌ای را جبران می‌کنند، بلکه به بهبود عملکرد بدن، پیشگیری از بیماری‌ها و افزایش سطح انرژی نیز کمک می‌کنند. اما دنیای مکملهای غذایی دنیایی گسترده و متنوع است. از ویتامین‌ها و مواد معدنی گرفته تا پروتئین‌ها و اسیدهای آمینه، هر کدام نقشی منحصر به فرد در حفظ سلامتی ایفا می‌کنند. شناخت انواع مکمل‌ها، کاربردها و نحوه مصرف صحیح آنها، کلید بهره‌مندی از مزایای بی‌نظیر آنهاست. در این مقاله با انواع مختلف مکمل‌ها، کاربردهای آنها، مزایا و معایب و نکات مهم در مصرف آنها آشنا خواهیم شد.
مکمل غذایی چیست؟
مکمل غذایی، محصولی است که برای تکمیل رژیم غذایی مصرف می‌شود و حاوی یک یا چند ماده مغذی مانند ویتامین‌ها، مواد معدنی، گیاهان دارویی، اسیدهای آمینه و … است. این مکمل‌ها به اشکال مختلفی مانند قرص، کپسول، پودر، شربت و … در دسترس هستند. هدف از مصرف مکملهای غذایی جبران کمبودهای تغذیه‌ای، بهبود عملکرد بدن، پیشگیری از بیماری‌ها و افزایش توده عضلانی است.
در برخی موارد، افراد ممکن است به دلیل رژیم غذایی نامناسب، بیماری‌های خاص یا شرایط فیزیولوژیکی خاص (مانند بارداری یا شیردهی) نتوانند تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن خود را از طریق غذا دریافت کنند. مکملهای غذایی می‌توانند به جبران این کمبودها کمک کنند. برخی از مکمل‌ها به بهبود عملکرد سیستم ایمنی، افزایش سطح انرژی، تقویت حافظه و تمرکز و … کمک می‌کنند. همچنین مصرف برخی مکمل‌ها می‌تواند به پیشگیری از بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی عروقی، پوکی استخوان و برخی سرطان‌ها کمک کند. مکملهای پروتئینی و اسیدهای آمینه به ورزشکاران و افرادی که به دنبال افزایش توده عضلانی هستند کمک می‌کنند.
قبل از شروع مصرف هرگونه مکمل غذایی، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید. توجه داشته باشید مکملهای غذایی هرگز جایگزین یک رژیم غذایی سالم و متعادل نیستند. برای حفظ سلامتی، در کنار مصرف مکمل‌ها، به رژیم غذایی و سبک زندگی خود نیز توجه کنید. در ادامه مقاله انواع مکمل های غذایی را معرفی می‌کنیم. مکمل‌ها حتما باید از یک داروخانه معتبر خریداری شوند، برای خرید مکمل های غذایی می‌توانید به دوامد مراجعه کنید.
تفاوت مکمل دارویی و انواع مکمل غذایی چیست؟
مکملهای غذایی و دارویی، هر دو با هدف بهبود سلامت مصرف می‌شوند، اما در واقعیت تفاوت‌های مهمی با یکدیگر دارند. مکملهای غذایی، همانطور که از نامشان پیداست، برای تکمیل رژیم غذایی و جبران کمبودهای احتمالی مواد مغذی مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی استفاده می‌شوند. در مقابل، مکملهای دارویی برای پیشگیری، درمان یا کنترل بیماری‌ها به کار می‌روند و حاوی مواد فعال دارویی با اثرات درمانی قوی‌تر هستند.
به طور خلاصه، مکملهای غذایی با هدف ارتقاء سلامت عمومی و پیشگیری از کمبودهای تغذیه‌ای مصرف می‌شوند، در حالی که مکملهای دارویی برای درمان و کنترل بیماری‌ها تجویز می‌شوند. تفاوت دیگر این است که مکملهای غذایی معمولاً بدون نسخه پزشک قابل تهیه هستند، در حالی که مکملهای دارویی اغلب با تجویز پزشک و تحت نظارت او مصرف می‌شوند. به یاد داشته باشید که مکملهای غذایی هرگز جایگزین یک رژیم غذایی سالم و متعادل نیستند و مکملهای دارویی نیز باید با احتیاط و طبق دستور پزشک مصرف شوند.
انواع مکمل های غذایی
قدم گذاشتن به داروخانه و مواجه شدن با قفسه‌های پر زرق و برق مکملهای غذایی باعث سردرگمی می‌شود. برای آشنایی بیشتر و انتخاب مناسب، لازم است با انواع مکمل های غذایی و کاربرد هر یک آشنا شویم. در ادامه به معرفی دسته‌بندی‌های مختلف أنواع مکمل های غذایی می‌پردازیم.
ویتامین‌ها و مواد معدنی
ویتامین‌ها و مواد معدنی برای عملکرد صحیح بدن ضروری هستند، اما گاهی اوقات رژیم غذایی ما تمام نیازهای ما را برآورده نمی‌کند. اینجا است که مکملهای ویتامین و مواد معدنی به کمک می‌آیند. این مکمل‌ها به جبران کمبودهای تغذیه‌ای، تقویت سیستم ایمنی، حفظ سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها و بهبود عملکرد بدن کمک می‌کنند.
- ویتامین‌ها: ترکیبات آلی هستند که بدن به مقدار کم به آنها نیاز دارد و در بسیاری از فرآیندهای حیاتی بدن نقش دارند. ویتامین‌ها به دو دسته محلول در چربی (A، D، E و K) و محلول در آب (C و گروه B) تقسیم می‌شوند.
- مواد معدنی: عناصر معدنی برای ساختار و عملکرد بدن ضروری هستند. برخی از مواد معدنی مانند کلسیم و فسفر در ساختار استخوان‌ها و دندان‌ها نقش دارند، در حالی که برخی دیگر مانند آهن در انتقال اکسیژن و برخی دیگر مانند روی در تقویت سیستم ایمنی مهم هستند. مواد معدنی به دو دسته ماکرومینرال‌ها (کلسیم، فسفر، منیزیم، سدیم، پتاسیم و کلر) و میکرومینرال‌ها (آهن، روی، مس، ید، سلنیوم و …) تقسیم می‌شوند.
مکمل تنظیم وزن و محصولات رژیمی
این مکمل‌ها به افراد کمک می‌کنند تا به وزن ایده‌آل خود برسند و آن را حفظ کنند. این مکمل‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
مکملهای افزایش وزن
این مکمل‌ها برای افرادی که دچار کمبود وزن هستند یا به دنبال افزایش توده عضلانی هستند، مفید است. گینرها حاوی ترکیبی از پروتئین، کربوهیدرات و چربی هستند و کالری مورد نیاز برای افزایش وزن را تامین می‌کنند.
مکملهای کاهش وزن
این مکمل‌ها به افراد کمک می‌کنند تا اشتهای خود را کنترل کنند، متابولیسم بدن را افزایش دهند و چربی بیشتری بسوزانند. چربی‌سوزها با افزایش متابولیسم بدن و تحریک فرآیند چربی‌سوزی به کاهش وزن کمک می‌کنند. مکملهای کاهش‌دهنده اشتها با ایجاد احساس سیری و کاهش اشتها به کاهش مصرف غذا و در نتیجه کاهش وزن کمک می‌کنند.
مکملهای گیاهی
این مکمل‌ها از عصاره گیاهان دارویی تهیه می‌شوند و برای بهبود سلامت عمومی، پیشگیری و درمان برخی بیماری‌ها و کاهش استرس و اضطراب مفید هستند. گیاهان دارویی حاوی ترکیبات فعال با خواص درمانی هستند که می‌توانند به تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب، بهبود عملکرد مغز و کاهش استرس کمک کنند.
مکمل برای استخوان و مفاصل
این مکمل‌ها به حفظ سلامت استخوان‌ها و مفاصل، پیشگیری از پوکی استخوان و کاهش درد مفاصل کمک می‌کنند. با افزایش سن، تراکم استخوان‌ها کاهش می‌یابد و مفاصل دچار ساییدگی می‌شوند. این مکمل‌ها به تقویت استخوان‌ها، حفظ سلامت غضروف‌ها و کاهش التهاب مفاصل کمک می‌کنند.
مکملهای زیبایی
مکملهای زیبایی به حفظ سلامت پوست، مو و ناخن‌ها کمک می‌کنند. پوست، مو و ناخن‌ها نیز مانند سایر اعضای بدن به مواد مغذی مختلفی برای رشد و حفظ سلامت خود نیاز دارند. این مکمل‌ها با تامین این مواد مغذی به بهبود ظاهر و افزایش سلامت آنها کمک می‌کنند.
افزایش تمرکز و حافظه
این مکمل‌ها به بهبود عملکرد مغز، افزایش تمرکز، تقویت حافظه و پیشگیری از زوال عقل کمک می‌کنند. با افزایش سن، عملکرد مغز ممکن است کاهش یابد. این مکمل‌ها با تامین مواد مغذی مورد نیاز مغز، بهبود جریان خون و محافظت از سلول‌های مغز به بهبود عملکرد و تقویت حافظه کمک می‌کنند.
تقویت بینایی
این مکمل‌ها به حفظ سلامت چشم‌ها و پیشگیری از بیماری‌های چشمی کمک می‌کنند. چشم‌ها نیز مانند سایر اعضای بدن به مواد مغذی مختلفی برای حفظ سلامت خود نیاز دارند. این مکمل‌ها با تامین این مواد مغذی به محافظت از چشم‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد و پیشگیری از بیماری‌های چشمی کمک می‌کنند.
مکملهای ترک اعتیاد
مکملهای ترک اعتیاد به کاهش علائم ترک اعتیاد و افزایش احتمال موفقیت در ترک کمک می‌کنند. ترک اعتیاد فرآیندی دشوار است که با علائم ناخوشایندی مانند اضطراب، افسردگی و اختلالات خواب همراه است. این مکمل‌ها به کاهش این علائم و افزایش احتمال موفقیت در ترک اعتیاد کمک می‌کنند.
مکملهای خواب
این مکمل‌ها به بهبود کیفیت خواب، کاهش بی‌خوابی و تنظیم چرخه خواب و بیداری کمک می‌کنند. بی‌خوابی و اختلالات خواب مشکلات رایجی هستند که می‌توانند بر سلامت جسمی و روانی افراد تأثیر منفی بگذارند. این مکمل‌ها به تنظیم چرخه خواب و بیداری، کاهش استرس و بهبود کیفیت خواب کمک می‌کنند.
قلب و عروق
این مکمل‌ها به حفظ سلامت قلب و عروق، کاهش کلسترول خون و پیشگیری از بیماری‌های قلبی کمک می‌کنند. بیماری‌های قلبی عروقی از شایع‌ترین علل مرگ و میر در جهان هستند. این مکمل‌ها با کاهش کلسترول خون، تنظیم فشار خون و تقویت عضله قلب به پیشگیری از بیماری‌های قلبی کمک می‌کنند.
مکملهای کاهش استرس
این مکمل‌ها به کاهش استرس، اضطراب و افسردگی کمک می‌کنند. استرس می‌تواند بر سلامت جسمی و روانی افراد تأثیر منفی بگذارند. این مکمل‌ها با تنظیم هورمون‌های استرس، کاهش اضطراب و بهبود خلق و خو به کاهش استرس کمک می‌کنند.
انواع مکملهای غذایی گوارش
این مکمل‌ها به بهبود عملکرد دستگاه گوارش، هضم غذا و جذب مواد مغذی کمک می‌کنند. مشکلات گوارشی مانند نفخ، یبوست و اسهال می‌توانند بسیار آزاردهنده باشند. این مکمل‌ها با تقویت فلور روده، بهبود هضم و جذب مواد مغذی به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کنند.
مکملهای مشکلات ادراری
این نوع از مکمل‌ها به پیشگیری و درمان عفونت‌های ادراری و بهبود عملکرد سیستم ادراری کمک می‌کنند. عفونت‌های ادراری از شایع‌ترین عفونت‌ها هستند. این مکمل‌ها با خاصیت ضد باکتریایی و تقویت سیستم ادراری به پیشگیری و درمان عفونت‌های ادراری کمک می‌کنند.
انواع مکملهای بیمارستانی
این مکمل‌ها در بیمارستان‌ها برای بیماران بستری و تحت درمان استفاده می‌شوند. بیماران بستری در بیمارستان ممکن است به دلیل بیماری یا جراحی دچار کمبود مواد مغذی شوند. این مکمل‌ها به تامین نیازهای تغذیه‌ای این بیماران و بهبود فرآیند بهبودی آنها کمک می‌کنند.
مکملهای بدنسازی
این مکمل‌ها به ورزشکاران و بدنسازان کمک می‌کنند تا به اهداف ورزشی خود، از جمله افزایش توده عضلانی، بهبود قدرت و استقامت، و ریکاوری سریع‌تر، دست یابند. این مکمل‌ها با تامین پروتئین، کربوهیدرات و سایر مواد مغذی مورد نیاز عضلات، به افزایش توده عضلانی، بهبود قدرت و استقامت و ریکاوری سریع‌تر کمک می‌کنند.
مکملهای جنسی
این مکمل‌ها به بهبود عملکرد جنسی و افزایش میل جنسی کمک می‌کنند. اختلالات جنسی می‌توانند بر کیفیت زندگی افراد تأثیر منفی بگذارند. این مکمل‌ها با افزایش جریان خون در ناحیه تناسلی، تنظیم هورمون‌های جنسی و افزایش انرژی به بهبود عملکرد جنسی و افزایش میل جنسی کمک می‌کنند.
خرید کدام یک از انواع مکمل های غذایی ضروری است؟
در حالی که مکملهای غذایی می‌توانند در برخی شرایط مفید باشند، هیچ مکمل غذایی “ضروری” به طور کلی برای همه وجود ندارد. مهم‌ترین نکته این است که ابتدا بر روی داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل تمرکز کنید. با این حال، برخی افراد ممکن است به دلایل مختلفی (مانند سن، جنسیت، وضعیت سلامتی، یا رژیم غذایی خاص) به برخی مکمل‌ها نیاز داشته باشند. برای تعیین اینکه آیا شما به مکمل خاصی نیاز دارید یا خیر، بهتر است با یک پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید. پزشک یا دکتر داروساز می‌تواند با در نظر گرفتن شرایط شما، بهترین توصیه‌ها را در مورد نوع و مقدار مکمل مورد نیاز ارائه دهند. به طور کلی، برخی از مکمل‌هایی که ممکن است برای برخی افراد مفید باشند عبارتند از:
- ویتامین D: به ویژه برای افرادی که در معرض نور خورشید کافی نیستند.
- اسید فولیک: برای زنان باردار یا زنانی که قصد بارداری دارند.
- کلسیم: برای افراد مسن و زنانی که در دوران یائسگی هستند.
- امگا 3: برای سلامت قلب و مغز.
- پروبیوتیک‌ها: برای بهبود سلامت دستگاه گوارش.